dimanche 23 mai 2021

Premiu Timpesta 2021 : U Staffili


Una nuvella di Doria Pazzoni-Gavini


Quali hà intesu u chjoccu di u staffili di Pitraconu sà chì a vita più chì straziata in tinta à lu bucconu, porta adossu li so anni.

Ùn li ferma più chè l’ossa. In viddutu un pagliaccinu à l’odori chì ùn pudaria numà marchja pian’ pianeddu capu bassu à pinsà. Com’è un filu chì si stinza, si sfila la maglia. Li so ricordi sò taddati à pezza è à bucona com’è una tela sfrisgitatta, da lu diluviu sbiancata.

Era mulatteri Ziu in tempi di a so ghjuventù. Dicia chì quì in Alta Rocca nienti chè in Livia, Altaghjè, Carbini è Tallà c’era una battaria di dui centu muli. In u cantonu c’erani splutazioni di legnu, di carbonu, di tama. Facianu u carbonu. In Asinau c’eranu sin’à quattru centu uvrieri. Imbarcaiani u legnu ancu par l’Inghilterra. Cun fiertà dicia quandu sbarcani centu muli in furesta ti movanu ancu billiot di dui centu tonni. Eppò i muli travaddanu di u primu ghjinnaghju à u trent’unu di dicembri, da a stedda à a stedda senza sfiattà. D’altrondi certi volti s’imbarcaia tutt’u mondu annant’à u carriolu, i ziteddi attaccati annant’à u spinu di i muli da ùn cascà quandu c’era u sonu. I ghjaddini, i cazzaroli, tutti l’attrazzi par campà sin’à 6 mesi o di più luntanu da u paesu. Si ghjunghjia è si facia a so baracca par passà stu longu tempu luntanu da i so loca.

Ùn ci voli micca à creda u sudori empii a piena, a tintinna tappata idda faci affaccà u dimoniu. Quista in casa, ni sapemu calcosa. Missiavu avia anch’iddu un’intrapresa di muli, in una nuttata u diavulu hè scalatu è tutti i so animali si ni sò morti à l’agunia un’ à una. Hè cussì chì di cuntrarietà u tintu s’hè trovu cù una mità di mustaccia è un ciuffettu biancu. U segnu diavulescu hè statu a ruvina di a famidda. N’hà persu u ciarbeddu è a so vita.

Com’è un colpu di pineddu chì sradica un falcionu, tuttu hè lampatu via com’è a faci u burasconu.

In tempu d’una volta fubbini forti è fieri, omi di cori è d’onori. Nemancu quissa la vi possu spiegà, tuttu hè partitu in fumu, è li me ochja si scittani avà.

Tant’anni fà si sintia chjuccà tintinni è tintinnoni. Quandu Ziu passaia in stradonu à cavaddu altu di statura unghjunu s’arristaia à vedalu è sentalu chjucchità. In a scola u stitutori dumandaia silenziu à i ziteddi è tutti à daret’à i vetri di u finestronu à fighjulà passà u Rè di u staffili.

Una musica di tintinni a cunnisciti era u so natali. Hè par divvi chì tutti i ghjorna era natali sin’à u ghjornu chì i tintinni ùn anu più sunatu. Ma a vita di u mulatteri ùn era micca chè straziata, c’erani i mumenti di scimità carnavalesca.

« Semu for’ di mondu, so’ nè in mari, nè in portu, so’ cordu com’è un biulinu, sò zuffu ». È quandu a cannedda arraghita s’era scaldata cantaiani in fratiddanza dammi un colpa à bia.

Inn’à Ribba Ziu n’hà vistu lu ghjornu, in quidda casetta di dui pezzi intazzati drintu à dodici, lu padre, la madre è tutti li cagnoli. Com’è una pulvariccia piciosa tuttu hè cambiatu. “No’ semu di a raccaglia « dicia Ziu. Quiddi chì a si stintaiani à sudori li braccia erani quiddi chì sgubbaiani, ma l’altri…l’altri… A raccaglia semu no’, è rampanpan è trallilulera, è rampanpan è trallilulà. Ziu dicia no semu li bravi, li gentili. Ùn c’era tantu da manghjà ma quiddu chì scatulia in casa avia drittu à a so parti, peghju li tuccaia u pezzu predilettu. A generosità hè l’affari di i povaru. L’altri ùn ti daghjiani mancu una carafùddula. A campa chì ci tiniamu trà no’ è c’era u sustegnu. Ma par sorta u capu di l’acqua ci n’hè vulsutu à bia litroni di purcaria. O carnavà o carnavà testa di purceddu hà da cripà.

Da mari à monti qual’hè chì a s’hà da francà ? Mancu u diavulu. È chì u si purtessini subitu subitu.

No’ semu fiddoli di Rè è ci avemu da sfugà par cantà i nosci guai, li risati è li piccà, fattu avemu li natali, la pasqua, lu carnavà.

Mi si pari di divintà mula, sunaglia, rucaglia, raccaglia è zoin zoin ! Mi sbrogliu cù li me arichji è li me mani, impastu li me ricordi, tessu la me mimoria, pulvarosa, schiumosa, imbrumacata. O Zi in i to ochja n’aghju lettu l’eternu. Semu numarosi à cusgia cù lu ditali. L’anni passani à l’infuria. Si senti ancu dì « a rota ghjira » cù li scarpona. A vanga impighjiurisci è s’infanga mani dritta è mani manca. U staffili iddu appesu à un chjodu rughjinosu. Ma una porta s’hè aparta, ci so’ intruta com’è drintu à un tiatru cù tindoni è lampioni è a boci arraghita chì porta lu cantu à son di ferraglia. Mulatteri ùn ci n’hè più, nè cadenza scadanzata, ma ùn voli di ! È comu si diciaria u biancu è u neru di mandili russu strettu.

Pitraconu dicia chì ùn voli micca lascià i più ghjovani cù una mimoria firita, ceca, muta. Una mimoria chi si ni mori. Aghju missu u tempu dicia ma avà chì mi n’accorghju fughji u tempu à l’infuria. A raccaglia eramu no’ ! Tanti ricordi ! U capu altu, a testa fiera sempri dinnanzi mulatteri, suvità sempri, ma sempri quidda spia di soli chi lucica in i monti. Ancu tù avii l’ànima d’un pueta o Pitraccò.


Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire