vendredi 3 mars 2017

Prighjuneri (2/2)

Una nuvella di Marcu Biancarelli


Una volta chì a scola era chjusa, socu andatu à pusà in caffè par veda sì Amandula ùn passaia micca in paesu - vocu sempri à pusà in caffè par veda sì Amandula passa... Com’è ugni volta m’hè stata un suppliziu d’ùn so quantu ori. A parsona finisci par avvizzassi à u so suppliziu, finisciaria guasgi par vulè bè a so prighjoni. In tutti casi, finisci sempri par truvà un sensu à i spassighjati di l’altri prighjuneri. Un cumpagnu briacu m’hà dittu un ghjornu - manera di parlà, eramu di notti - ch’iddu ùn era mai partitu parchì ùn c’era chè quì ch’iddu pudia spona a so suffrenza, scuntrà da veru un ecu à i so lagna. Ci hè da creda chì finalamenti hè u nosciu piaceri. Truvemu un piaceri assulutu à lacacci imprighjunà quì spachjendu a noscia suffrenza à l’unu è à l’altru. Iè, ci sarà un sensu cullittivu di a suffrenza, un’ armunia cullittiva di i piaceri masuscisti. Ci sarà par tutti u stessu bisognu di bia i lacrimi di a prissioni è di a midiucrità. Ancu i nosci numici parini di bia à a stessa funtana. Ni voddu par prova ‘ssu ghjocu chì cunsisti à ùn salutassi micca, un ghjocu chì pari ammaistratu da tutti i zucchi chì pupulighjani ‘ssa piazza.

Aspittendu à Amandula, com’è sì no’ t’avissimu da veru un rendez-vous, mi socu avvistu beddu à spissu ch’iddu mi ci vulia à fà attinzioni d’ùn istringhja micca a mani à quali ghje’ ùn voddu micca. Falendu in carrughju, mi ci voli à evità di dì troppu bonghjornu. Chì quiddu chì hà da dì bonghjornu à tutti hè un debbuli o un simpliciottu. Subratuttu chì à spissu l’aienti ùn arrispondini micca. Si faci un gestu cù u capu, o un surrisu, è l’altru ghjira a tencia, faci neci di nudda, u so visu si chjudi di manera supiriori. Dopu quiddu chì hà lampatu u bonghjornu ferma com’è u Vacchesu, à bertuli in manu, ferma mali è li stà bè, ùn hà chè à sapella. Unu chì ùn arrispondi micca è seti mali pà a ghjurnata. Certi t’ani i so raghjoni pà ùn arrisponda, ma ci hè talmenti stodii in ‘ssu paesu chì à a fini ci ni smintichemu, di i raghjoni. Và bè pà u me anzianu sociaru, o u maritu di a me anziana moglia, cun quisti ùn ci hè più nienti à dì, è a firita hè prufunda da i dui canta. Cun quisti ùn ci salutemu micca, ci scruchjemu senza mancu più vedaci, di manera guasgi naturali. O allora sapemu chì no’ semu rispittivamenti i primi in a iirarchia ch’ùn si devini micca salutà. Ancu più, d’ignuracci mutualmenti hè una manera d’intarrà u passatu, di circà di fà creda à l’altri ch’iddu ùn ci hè mai statu nè matrimoniu nè ingannu, nè spiccanza nè suffrenza. Ùn si hè passatu nudda, nò, è u prima chì palisaria un iniziu di ripintimentu, una mità di bonghjornu, faria beddu più chè perda a faccia, scitaria tuttu ‘ssu passatu chì nimu voli più mintuvà. Ma certi volti i raghjoni sò più scuri, menu fundii. Tandu ci hè u priculu da veru, l’umiliazioni risica d’essa u à cantu ‘llu smenticu. Sapemu, iè, sapemu cun quali ci voli d’essa indiffarenti, ma puri accadi d’essa suspresu, o a situazioni faci chì vo diti bonghjornu di manera guasgi miccanica, senza rifletta, senza pinsà à i raghjoni, parchì a testa di l’abruttitu chì vo ùn pudeti pata vi hè stata ancu familieri, un parenti allargatu ch’ùn mireta mancu a corda, un cumpagnu di scola guasgi sminticatu cun quali vi battiati sempri, o un paisanu appena idintificatu maritatu oghji cù una donna chì vo eti cupartu un ghjornu. Cun quisti a putenza di i raghjoni pò essa sfassata da u tempu. È rabbia ! Seti cascatu in a trappula è u tippu vi pianta quì è firmeti com’è u biccazzu, cù a voscia vargugna è u vosciu odiu cuntinutu, chì ùn lu pudeti mancu richjappà è dilli : "Oh ! Me omu ! Parchì ùn m’arrispondi micca ? Sciappati ùn ha’ ma presu ?" Ùn la pudeti micca fà parchì ùn lu duviati mai salutà senza sponavi à a so indiffarenza, parchì duviati cunnoscia ‘ssi raghjoni chì vi rivoltani avali chjaramenti à u spiritu. Seti in tortu, pienamenti, è ùn mancaria più par aghjunghja à a voscia umiliazioni chè in subrapiù vi piddessiti una rivista par avellu scuzzulatu di manera gratisi. 

U peghju hè quand’ì dui ch’ùn si devini micca salutà, parchì i raghjoni stavolta sò veramenti sedii - ma ugnunu u so sediu - si mettini à salutassi tremindui, ch’iddi cascani à tempu in a trappula. Tandu ugni prutagunistu si dici : "Mi saluta par muscià ch’iddu ùn hà micca a paura di mè, mi voli metta a prissioni, mi rilancia. Ma a ddi mettu anch’eu a prissioni ! Ha’ vistu com’e’ l’aghju dittu bonghjornu ?!" U lindumani i dui stessi, pà ricunquistà l’onori persu di a vighjilia, s’ani da ignurà dinò com’è sì mai nimu fussi cascatu in a trappula, è i dui s’ani da dì : "ha’ vistu, ùn l’aghju micca dittu bonghjornu... hè statu suspresu. Si vidia ch’iddu era suspresu. T’hà a paura avali... hè iddu chì t’hà a paura... o socu eu... nò, hè statu suspresu, t’hà a prissioni". È a prissioni missa pari u scopu di ‘ssu ghjocu scimitu. Mettasi a prissioni, sfucassi da a prissioni. Ma eu, chì vo’ a sappiati par sempri, ghjocu mali. Ùn hè micca ch’e’ ùn socu micca capaci di metta a prissioni à calchì ad unu, chì ghjeu ùn sighi bonu à ghjirà u capu pà rifusà un salutu, nò, quissa a socu fà è a facciu o menu vinti volti in a ghjurnata. Nò, hè chì ghjeu ùn ghjocu micca cù i stessi reguli chè l’altri. Comu dì ? Ghjocu simpliciamenti par urgogliu, o parchì m’annoiu, o allora ancu parchì ghje’ socu troppu tranchju par intigrà tutti i reguli di u ghjocu, o ancu certi volti ùn dicu micca bonghjornu cussì, senza raghjoni, parchì ghje’ mi sentu cumplittamenti supiriori à l’abruttitu chì mi hà salutatu, par ùn avellu micca à mezi peda. Più suventi, ùn salutu micca parchì ghje’ socu in unu statu cumplittamenti vighjitativu, socu assentu, acciaccatu da i mura di a me prighjoni è postu à pusà à a tarrazza di ‘ssu caffè par abitudina, parchì hè a posta bona par veda passà, in casu mai, à Amandula. È po’, subratuttu, mi pari d’ùn risentala micca da veru, a prissioni missa. Ùn parlu micca di a prissioni ambienti, quissa mi tumba, o allora ùn sariu micca un prighjuneri, ma dicu a prissioni ricircata, data, quidda chì faci bulà un risicu d’affruntamentu fisicu. T’aghju, com’è tuttu u mondu, a paura di piddammi una concia in piazza publica, è d’essa dopu ubligatu d’andà à salutà u me boia calendu u capu in signu di suttimissioni, com’iddi a facini tanti, ma ‘ssa paura quì laca a piazza à u sintimu ch’e’ t’aghju d’essa beddu più priculosu ch’è quiddu chì mi pudaria minà. À spissu mi dumandu ancu s’è ùn l’aspittariu micca una sciappata in piazza publica, par essa guasgi ubligatu di scatinà i forzi cuntinuti di a rabbia è di u rincori, è annigà tuttu st’affari, tuttu st’annoiu in una vindetta sangunosa. Hè da monda chì ghje’ socu chì a vindetta mi faci trimulà, ch’idda currispondi à l’idea ch’e’ mi facciu di a ghjustizia. Ghjeu ùn curgu micca com’è certi impressu à una paci ‘lli bravi, ùn dicu micca ch’iddu ci voli à pona i pistoli. Quand’e’ ni vicu dui chì s’imbuffani à cazzotti ùn mi mettu micca à mezu par appacià. Sì la facini, hè chì n’ani bisognu, d’imbuffassi u capu. È po’, hè una prighjoni, i conti ùn s’arrigulighjani micca davanti à u ghjudici, in i prighjoni. Quiddi ch’ùn pensani micca com’è mè è ch’ùn si credini micca prighjuneri quì ùn ani chè ad apra l’ochja o à ùn vutà più, chì infini ci voli d’arristà, hè bè u votu di millai d’abruttiti chì hà fattu di ‘ssu paesu una prighjoni. Tumbani un prifetta è falani à quaranta milla in carrughju à chera a paci. Dui ghjorna dopu i quaranta milla vani à vutà com’è un omu solu pà a ignuranza è a bistialità, i dui tituli di u sistemu chì permetti di tumbà i prifetta. Dopu sciaccamanighjani quand’iddi si piddani in faccia un’ uparazioni mani puliti ch’ùn hà par iscopu chè di ridrizzalli tutti quant’iddi sò ; tutti torti, tutti da ridrizzà, è sò talmenti dumati in u so spiritu di liccaculu di putenti ch’iddi ùn s’avvidini mancu chì pichjendu annantu ad iddi si circa solu di rinfurzà i muraddi di a prighjoni chì i riteni, si circa solu d’assicurà par sempri a putenza è a fidelità di i vardiani chì i survegliani quand’iddi vani à vutà. Mani puliti ? Manipulati, sì. Allora ch’iddi aprani bè l’ochja è ch’iddi mi lachini tortu com’ì ghje’ socu. Ùn aspettu à nimu pà ridrizzammi, eu. So tortu è ni so fieru, parchì tortu chì ghje’ socu, socu libaru. Libaru in una prighjoni, ma libaru listessi. A prissioni l’accettu parchì ùn aspettu micca l’affaccata d’un libaratori, parchì ùn leccu u culu à nimu è ch’ùn votu par nimu, è quand’e’ ùn vi salutu micca, nimu mi hà da furzà à falla. In ‘ssa prighjoni semu uni pochi di numari cuntabilizati nantu à i listi di rinforzu di i vardiani. A mè detimi u numaru 6 com’è in ‘ssu filmu inglesu è lachetimi strutturammi u capu cù a me prissioni è l’annoiu chì no’ c’emu custruitu quì. Ci emu da metta par subra i quaranta morti à l’annu chì no’ ci strascinemu quì è ghjudicà chì tutti i tiradori si poni bulià in u stessu saccu di disonori ? Ma eu mi sentu di tumbà un omu. Tumbà à nomu di a virtù, tumbà sapendu chì i mura di i prighjoni cascani à spissu in u sangu. Tumbani quaranta omini à l’annu è ci impidisci di dorma... Dui seculi fà ni tumbaiani setticentu, à l’annu, è durmiani. Criditi ch’erani più crudi chè vo ? Più bestii ? Ùn aviani micca sintimenti ? Ùn suffriani micca di i stessi dulori ? Ùn purtaiani micca i stessi doli ? Erani omini anch’iddi chì vo’ sappiati. Ma senza vulè rigrittà i tempi passati chì mi primurighjani d’altrondi pocu, credu ch’iddi ùn erani quì pà rinfurzà u puteri di nimu. Ùn erani micca numari, iddi, ed hè pò dassi par quissa ch’iddi sparaiani. Parchì ùn sapiani micca cuntà, o allora t’aviani pò dassi una grandi idea di ciò ch’iddi valiani, iddi, ùn liccaiani u culu di nimu, è quand’iddi erani à quaranta milla, ùn era micca pà dumandà u rinforzu di i muraddi di a so prighjò, era par mora com’è ghjacari annantu à calchì ponti, battindusi, virsendu u sangu, à nomu di a virtù è di a libartà. Ancu assà ch’iddi c’erani i narpii, tr’è iddi, ancu assà ch’iddi c’erani i latri, i vigliacchi, l’assassini, i tonti è i debbuli. Ùn s’agisci micca di dì ch’iddi erani eroi, erani omini. Ma s’iddu ci vulia, sapiani mora, è sapiani tumbà, è sapiani fughja, è sapiani vultà, ricummincià, taddà uni pochi di canneddi è spariscia in i furesti. Hè quissa a vita. L’omini ùn si tumbani micca chè in i filmi americani, si tumbani da veru. I suciità senza viulenza ùn esistini micca, merè, è ci vurrà ancu un pocu di viulenza par pudè misurà u prezzu di a paci. A virtù ci voli a cunquistalla, è sapè chì nocenti ùn ci n’hè micca. Oghji par pudè fà manghjà una famidda di funziunarii, ci voli à metta cintunari di SDF in carrughju. À u funziunariu, quissa, ùn l’impidisci micca di tichjassi, è quand’iddu vota pà i maghjali chì mantenini u sistemu, credi d’essa nucenti ? Nò, t’emu tutti i mani brutti. A viulenza, ancu assà ch’iddu ci ni voli. Quand’ì l’Arabuchji di i zoni ‘lli cità mettini u focu à u carrughju, vo mughjariati basta à a viulenza, inveci chì à mè, mi metti un cazzu trattu tamantu, a so viulenza. Ghje’ quand’e’ vicu l’omini chì circani di sciappà i muraddi ‘lli so prighjoni, risentu ancu una forma di rispettu, parchì ghje’ mi sentu incapaci di dalli una mani. A viulenza... a viulenza... D’accordu ch’idda faci mali, d’accordu ùn faci piaceri à nimu di leghja i noma di ‘ssi disgraziati in i ghjurnala, ma hè troppu faciuli di briunà cù i luba. Hè a vita chì faci mali, è unu hà dittu chì a vera suffrenza era ghjà di nascia. Briunà... voddu bè, ghjeu, ma à ugni brionu hè a catena di i vardiani di a prighjò chì si ristringhji un pocu di più. È l’idea di sbiutalli dui cartuccia in capu, à i vardiani, ùn vi hè mai vinuta à vo’ ? À mè sì. È mi pari chì a sibbula sighi quì. Partindu da ‘ssu affari, ugnunu pò duvintà una sibbula. Partindu da u fattu chì no’ semu in una prighjoni, ugni vardianu, ugni prighjuneri pò duvintà un numicu. Quand’iddu si vivi in un paesu dund’iddu ci voli à rifusà u salutu vinti volti in a ghjurnata, vi pari ch’iddu ùn ci volghi micca ad essa appena viulenti ? Quand’iddu si sà chì ‘ssu paesu interu si pò infiarà, ùn viditi micca un’ utilità à fà risenta à u numicu putinziali chì vo’ t’eti a cirtitudina di pudelli dà a morti ? Quand’iddu si sà ch’iddi vi brusgiariani in piazza pà a logica mercantili di luddu è austu, ùn criditi micca ch’iddu ci sighi quantunca un intaressu à essa priculosu ? Criditi da veru chì a parsona si prumenghi in i prighjoni fendu u basgiamani à tutti l’altri ditinuti ? È dalli u so culu in subrapiù, nò, di i volti ? 

È po’ v’aghju da dì, parlà cù a boci di i me vardiani, quissa ùn la possu fà. Saraghju un criminali sì ghje’ socu chì i me vardiani sò cù u bon drittu. Di tutta manera qual’hè chì hà difinitu ciò ch’iddu era u bon drittu ? Ghje’ vi parlu di virtù dipoi un’ ora, ciò ch’ùn voli micca dì chì a virtù scantessi u viziu, à u cuntrariu, mi pari chì Blaise Pascal avaria scrittu chì a virtù ùn hè mai par ugnunu chè a simplicia maistria è a cunniscenza assuluta di tutti i so vizii, o allora circaremu un sensu più anzianu, più latinu, di a virtù, è com’è Machiavelli ci vidaremu una forma di virilità, di forza. Iè, parlaraghju di quissa, è musciaraghju à u numicu ch’ùn mi voli micca stringhja a mani com’ì ghjeu u possu pulsà cù u surrisu, li musciaraghju quant’idda vali pocu, par mè, a so vita.


Amandula veni di passà. Era à u bracciu di ‘ssu tontu di Petru Paulu - Petru Paulu ùn hè micca un nomu... Ma hè nurmali, sò di i stessi anni, scoprini a vita tremindui, ni sò à i primi futtiti, à l’appiattu in calchì machjonu accantu à u liceu. Li vurriu dì : "prufittetini, prufittetini bè nanzi chì tuttu schiattessi". Chì un ghjornu tuttu hà da schiattà, a so passioni, u so amori, è ancu u disideriu di a peddi di l’altru. L’anni, prestu, vinarani à sciappà ‘ssa rilazioni ch’iddi credini eterna, i quistioni si stallarani in ciò ch’iddi volini stabilitu par mai, è a culpabilità, u sintimu di culpabilità sarà l’ultimu vilenu di st’annati di filicità. Iè, li vulariu dì di prufittanni, o allora diciariu à Amandula : "Chì faci cù stu ghjuvanottu ? Hè sempri scatinatu à a scola è si perdi in i so illusioni, i so falsi verità. So sicuru ch’iddu ùn hè mancu bonu à copra. Ùn la vidi quant’iddu hè svaculitu ? Hè tontu in tuttu, hè ! Nò, à tè ti ci voli un omu, un veru. Voddu dì unu chì hà ghjà viaghjatu, unu chì hà vistu u mondu. Chì hà vulsutu bè è chì hà ghjà suffertu. Ben intesa, ùn saria micca par sempri, ma u tempu chì tù saristi cun iddu, o menu, impararisti à inizià senza sbagli u parcursu, impararisti à fà l’amori è à rilativizà, saristi più forti, più libara. Ti ci vurria à calchì ad unu chì ti lachessi insaccà a spirienza chì ti ci voli, ma à tempu ti spiicaria i cosi. Di chì discutti cù i to cumpagni di scola ? A più parti ùn si sò ancu staccati da a so mamma, t’ani sempri i mucichi à u nasu. Tù se più astuta, mireti meddu, mireti di sapenni di più, parchì tù t’ha’ a capacità d’intigrà i cosi, di capilli, è di ridà un ghjornu à un omu tuttu ciò chì tù avarè imparatu, parchì un ghjornu ci sarà un omu, sarà iddu, u mireti. Ùn mireti micca d’attardatti in ‘ssu tarrenu verghjini, cù ‘ssu ghjovanu chì ti parla di Rimbaud o chì ti mintuvighja à Jim Morrison. Nò, tù devi sapè nanzi di cummincià chì tù se una donna, se a noscia cundanna, bedda più intilligenti chè tutti l’omini chì tù scuntrarè. A sa’ ciò ch’iddu dicia Dostoievski ? Dicia chì l’omu hè un turziunariu, ma a donna, idda, hè un boia. Ti vurristi fà spinghja da ‘ssu Petru Paulu inveci di spannatti è d’avè ‘ssa forza ? Tù rifusaristi ‘ssu distinu, quand’ì tuttu in tè moscia a forza, a capacità, l’eccezzioni ? A me cara Amandula, virtù n’ha’ più chè mè, è ùn socu mai chè un ponti, un locu di passaghju, un’ apartura debbuli versu a to spannera. Aiò, lacalu andà, stu fuddettu, chì dumani à l’alba piddarè u to bolu, è iddu sarà spintu". Cussì li parlariu, à Amandula, è sciappariu u so sonniu dulci è tuntinu, sfassariu a fiara debbuli in l’ochja di Petru Paulu, è sariu un dimoniu neru. Suddisfattu, mi rifughjariu daretu à u me surrisu sfacciatu, u me surrisu di topu, filicitendumi d’avè vistu triunfà a prighjoni una volta di più. O triunfariu eu d’avè distruttu ciò chì nascia, micca solu par via di a me sola gattivezza, ma par dammi l’idea chì, malgradi sti muraddi, possu firmà immobili è triunfenti, possu agiscia contru à u non sensu di l’illusioni niscentri senza mancu pisà un ditu. 

Ma, ùn fà nudda, par annoiu, o par lacalli una scianza. O creda chì Petru Paulu socu eu. Iè, socu eu Petru Paulu. Socu ghjovanu, socu un focu, u paesu ùn mi hà ancu imprighjunatu, ùn socu ancu u numaru 6, ùn socu ancu ‘ssu prufissori senza fedi è nemenu ‘ssu scrittori dialettali richjusu in un "righjulettu" scemu, par pruteghjasi d’un littori eventuali, ùn socu ancu inchjuvatu in a midiucrità è l’inutilità a più assuluta. Socu ‘ssu focu scatinatu chì curri impressu à a vita, ‘ssu ghjovanu scrittori ch’ùn sà ancu ch’iddu ùn hà micca talentu, parlu di studià, di veda u mondu, ùn aghju ancu dicisu d’ùn parta micca, è ùn aghju micca abbandunatu a pintura. Socu Petru Paulu, è Amandula mi fighjola cù tinnarezza. Ùn sà micca s’idda mi voli bè o nò, è di tutta manera ùn hà micca imparatu à vulè bè à altr’ affari chè mè. Socu u centru di u so mondu, a credu, socu tuttu ciò chì l’abbisogna, è nienti pudaria imbrutta o sfassà ‘ssu mondu quì. Ch’idda esista una prighjoni ? Ùn la sapemu mancu. Ùn la vulemu micca sapè. T’emu una forza !

Amandula hè passata. Petru Paulu m’hà fattu un gestu cù a mani senza affizzioni particulari, com’è par ubligazioni. Amandula, idda, m’hà surrisu, ma era un surrisu stranu, voddu dì guasgi inchietu. Mi surridia, è mi si hè parsu ch’idda mi intarrugaia. Paria di dumandassi s’idda mi cunniscia ghjà, micca com’è u so prufissori, ma com’è s’idda avissi dighjà vissutu sta scena in un’ antra vita, ma com’è sì una rilazioni particulari era ghjà esistuta tr’è no. In u so sguardu aghju capitu ch’idda si punia sta quistioni, ch’idda circaia d’induvinà parchì l’eru cussì familieri. O aghju sunniatu. Si hè ghjirata versu Petru Paulu, timica, è l’hà presu a mani, ma si sò lintati guasgi cussì prestu. I so mani si sò strinti, è deci sicondi dopu, com’è par ùn tradisciasi à nimu, si sò sciolti. È sò passati tremindui davanti à mè, ani francatu ‘ssa piazza com’è dui chì duvariani cuntena a so passioni, piattalla à l’altri. I so dui mani si sò lintati. "A prighjoni", mi socu dittu trà mè stessu.



Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire