mercredi 23 novembre 2016

U sunniacciu (2/2)

Una nuvella di Lisandru Filippi



Da tandu eddu era quì, infangatu, bruttu, disuchjatu, senza mancu più forza pà raghjunà o puru rivultà si... Quattru anni !!! È quali era chì i facia campà i soi ? Quali era chì a riscaldava à Mariuccia ? Quali era chì i fasciava i so zitidduchji i seri di timpurali ?

Nimu ùn la pudia dì à Nunziu, chì lettari ùn ni ghjunghjia più dapoi una bedda stonda. Eppuru ùn sapia micca leghja... Era un cumpagnu chì li si facia a littura di i nutizii ch’edda mandava Mariuccia (à li volti), cù l’aiutu di u stitutori (chì a tintaredda era gnurentedda ancu edda).

«O ! STI DONNI SILENZIOSI
FASCIATI DI NERU DOLU
À L’ENTRI DI A SO VITA
INGUTTUPATI DI MALASORTI
ANI CHJUSU A SO RISA
À LU TOCCU DI A PRIM’ORA
QUANDU HÈ NATU QUIDDU MUGHJU
CHÌ HÀ SBIUTATU I CHJASSI
SÒ MUTATI LI SO CORI
IN UNA SPIRANZA VANA
CHÌ L’HÀ ZUCCATU U VISU
È GHJACCIATU A SO ANIMA...»

Comu campavani culà, senza l’omi chì n’era mossu un beddu pocu cun’eddu? Ma da ciò ch’eddu sapia, ùn ni firmava più chì una manata, ch’erani stati spiccati i paisani à i primi conci dati da i bosci... Ni firmava pocu pocu... Era ciò ch’eddu si dicia à i campi di riposu à l’aritrosa, quandu pà furtuna si infattava à unu di culà... Di stu locu bramatu... Pocu n’arristava... Pocu è micca... Stantarati in a suffrenza o fasciati in sta tarra di i so guai ...

A TARRA !... A so amica di cucagna... A so suredda di straziu ... À eddi tutti i suldati di a sfurtuna, li ramintava stondi allegri sta tarra grassa, ricca, carca di biadi d’una volta... Ma oghji ? Svultata, maciddata, spizzata, era morta anch’edda, à tempu à l’omi ch’edda piattava in u so senu.
Tutti sti malacci d’omi chì a s’allisciavani tempu di i so travaghji, ch’edda fussi soia, da cuntintà li... Oghji l’era un agrottu falzu, sta puttana !... I piattava à spessu, è à li volti l’annicava à i “piluti”... Si mischjava cun’ eddi quant’è una cattivaccia donna, chì apri i so bracci è dopu vi si affoca in una strinta eterna... A TARRA ! A so prumessa... Una vituperia...! A puttana di a morti... !

Chì u peghju era ch’eddu si muria mondi à a guerra ! Quissa era stata un’antra scuperta pà Nunziu... Quandu si parti a difenda a Patria è u nomu di Diu, si mori... È à spessu di cattiva manera. Mi diciareti chì quandu ùn si campa più... Hè sempri cattivu affari... Hè sicura ! Ma in quissu u locu si muria à modu purcinu, è ancu più, salvaticu... N’avia intesu pochi l’amichi maciddati da i mitragliosi, spulpati da i cannunati, o affucati da i gasi chì lampavani brioni com’è i porchi scannati di Natali... È a puzza ! A puzza di u vaschicciu umanu chì vi si rivolta u cori è vi faci pinsà à Diu, à a Misericordia, à a salvezza di l’anima, ch’eddu li dicia u preti à cunfessa u ghjornu di a partenza ... « Diu ti pruteghja chì sè u so bracciu nantu à a tarra, pà difenda una causa ghjusta, quidda di a Francia eterna... ».

DIU... ? Tutti i feriti o à malamorti u chjamavani ma eddu ùn irrispundia micca... Nunziu ùn spirava più in una vita altra, chì sapia ch’eddu era mortu anch’eddu com’è tanti altri cumpagni, colti com’è fiori toccu à u Veranu, senza mancu più fiatu, nè vuluntà...
Diu a l’avia fatta... A Ripubblica u s’avia burlatu... Ancu u so merri l’avia sbagliatu cù i so paroddi falzi... Nunziu sapia ch’eddu avaria da mori trà pocu... Puru s’edda era un’ alba nova, eddu l’avia inghjuttitu stu vilenu ghjaddicciu di u pocu spirà, sta malavita eterna di i marturiati di u cumbriculu umanu... L’era falata addossu pocu ghjorni nanzu, quandu à u pisà di u soli, l’era saltata in faccia un’ aria di morti assuffucatoghja. Era un’ alba com’è oghji, limpida quantu edda pudia essa, mezu à a fumaccia lena di l’usciati vechji di i cannunati, è a nebbia lighjera di i matini di Vaghjimu. À tempu à u soli, s’era ingiaddita l’aria, chì l’astru paria ancu più beddu putenti... Da tandu li vinia in gola un singhjozzu sanguinosu chì li si paria chì i so pulmoni avariani da sciuppità, quant’è i castagni tarulati à u focu... Avia rispiratu u “gasu”... 

È sapia chì pocu tempu li firmava à scialà i so ossi à i raghji di stu fantasimu di soli ... U soli... ? Ùn riscaldava à nimu, u soli... Era cusì debulu ch’eddu ùn facia mancu più lumi... Ùn schjaria mancu... È po’ u lumi... Da chì veda ? Chì spittaculu scemu da scopra ? St’intrecci di salmi... ? Sti bulicumi di legni è di farraghja... ? Ohimè ... ! Erini cechi tutti quanti... Ùn vuliani più veda l’inghjumilata di i sarrendi carchi à pezzi umani, di panni sculuriti, di l’armi rughjinosi, testimonii ridiculi di una viulenza palisata... U lumi da chì fà ? Da chì spirà ? I vivi s’assumighjavani di più à morti ch’è quiddi ch’erani dighjà passati...

Era una spezia di falza vita, quant’era falzu u lumi sulariu, chì vulia imbiddiscia un ritrattu chì ùn esistia più... È chì n’era di l’altri... ? I nemichi ? Quiddi d’in faccia ? Quiddi chì ghjaciani in a listessa pantaniccia, à mezu à u listessu ruminzulaghju, runzicati da i listessi topi chì si ni ridini di i fruntieri è di quiddi chì i difendini : un topu runzeca qualsiasi u culori di a pedda, u nomi di u Diu, u locu di nascita... Hè u topu un animali internaziunali chì ùn cunnosci cà un diu solu : u so stomacu... Dicini ch’eddu s’assumighja à l’omu ... ! Campa è mori in cummunità, è s’intazza quandu hè troppa numarosa a so banda : hè selezzioni naturali... Sumighja ?

Nascia, campà, mora... È torna à Vignale... Si sà quandu si nasci, mà micca quandu s’hà da mora... Di recula... Sapia Nunziu chì pà pocu li ni firmava ; ma paura ùn avia, chì troppu stancu era di fucilà, di cannunà, di strippà à li volti, di strascinà u pentimentu di l’umanità... Nò... Solu avia a brama di i soi... O li bracci tesi di Mariuccia à u vultà... ! Stu niduchju di calori è di gioia... Sti carezzi scemi i notti di lascià si andà... U parfumu tepidu di a so ghjoma niedda, i ghjorni di festighjà... O tamanta ch’edda era sta brama zitiddesca di l’allisciu maternu... Vultà... Basgià... Stringhja... Un abbracciu ultimu ... U SILENZIU... 

U silenziu... ? Hè vera ! Mancu un ansciu... Mancu una sciuppittata di fucili... Micca rimori... Solu una trumbetta arrachita... Luntanu... Un sunniacciu da quattru anni...

Tandu s’hè arrittu Nunziu, chì troppu era statu in culipippuli in sta fanga nera è puzzulenta. S’hè arrittu, à chjappu ver di a scalinedda tarulata sempri à postu pà l’assaltu. È hè cuddatu ... Paria ch’eddu iscia da l’infernu, i tinebri, u curpacciu di u mondu. Hà affaccatu u capu... È tandu l’hà vista à veru pà a prima volta, sta pianura di miseria, u so locu di marturiu...

Un fantasimu di piaghja, svultata da u cunceghju scemu di l’omi accaniti. Farri inturchjati, legni catusciati, fumicheghji di disgrazii, vampati di stragi... Eccuti par ch’eddi si sò amazzati quiddi chì erini omi d’un tempu ! È sta lucicata culà, luntanu, chì u si chjamava, com’è a petra calamita chì movi u farracciu... U chjamava à avvicinà si, à tuccà la, pà veda, pà sapè. Nunziu ciambuttava nantu à stu falsu tarrenu, inciampava d’un tavonu à l’altru... Cascava di musu in quiddu mulizzu di pantaniccia.

S’arrizzava è ripartia ver di stu stranu lumi di saetta. Ùn sintia mancu i so cumpagni chì u chjamavani, chì li diciani ch’eddu era compiu stu maceddu... Vultà ? Da chì fà ? Pà dì chì ? Cuntà ciò ch’ùn si pò ? Avanzava sempri, cioncu di mala morti. S’hè calatu ver di u lumi, l’hà presu cù i so mani incaddati di paisanu, l’hà abbaddatu una bedda stonda, l’ochji sfaracati da u tarrori... L’hà tiratu in pianu... Middi pezzi... Hà cacciatu u so Urdinanza, l’hà fighjulatu cù una risa trista in bocca... Hè sparatu un colpu solu... In cori...

Hè cascatu Nunziu di spinu, u sgardu biotu ver di l’immensità di l’eternu. Curria u so fiatu da l’ochju di morti... À tempu à a so anima...

HÈ COMPIU U MACEDDU... ABBRACCI ... BASGI ... FUCILI LAMPATI À RUGHJINÌ... VULTÀ... MARIUCCIA... VENGU... VOLTU... ? U SILENZIU... !

Nunziu si n’hè mortu l’ultimu ghjornu di a guerra di u 14... Intuscatu da i gasi ghjaddicci... L’hà ditta a carta nera... Buciardi !!! L’hà tombu u troppu aspittà, a brama di a vita, u spirà...

L’ani trovu i so cumpagni, stracquatu nantu à a tarra di Nuvembri, l’ochji aparti, a so pistola in manu, cù una risa trista in faccia... Accantu à eddu, un spechju rotu in middi pezzi, com’è middi steddi lucichenti in lu cotru di vaghjimu. Avà hè fasciatu da a cianga mala... À L’ETERNU...

« O ! ZITEDDI ABBANDUNATI
VISTUTI DI BIANCU MARMARU
DI QUIDDA FERITA VECHJA
AL DI LÀ DI U RICORDU
SÒ LASCIATI À MALAMORTI
I SO SALMI SFRACICATI
À LU RIBOMBU DI L’ORA
DA TANTI ARRILOGHJI MUTI
SÒ FIRMATI EDDI CULÀ
STANTARATI DA A SUFFRENZA.
I SO LOCHI SÒ VULTATI
IN LA SO CASCIA DI MACHJA...»


Illustrazioni : Paul Nash, Void (Néant), 1918, National Gallery of Canada, Ottawa.

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire