lundi 13 avril 2020

Natu un vennari santu

Una nuvella di Francescu Cucchi

V’aghju da cuntà a me storia, avali possu parlà, devu parlà. Di sicuru avariu duvutu falla prima ma socu una mamma è l’amori maternu ci pò purtà à fà cosi chì ci supraneghjani. 

Hè natu u me Dumenicu l’ottu d’aprili 1898, u Vennari Santu, à u mumentu dundi u Cristu si facia inchjudà. Ùn era ancu ghjuntu ch’iddu mi facia soffra, guasgi dui ghjorni di dulori senza nomu. Aghju cusì suffertu ch’aghju lampatu i peghju ghjastimmi à u nosciu Signori. Sarà cusì ch’hè intrutu u Diavuli ind’è sta criatura, lachendu u segnu di u so passaghju, in u me corpu vita ùn ni crisciaria mai più. 

L’aghju sempri datu tuttu l’amori ch’una mamma pudia dà à un fiddolu. Ùn fù micca u casu di u so babbu chì u tinia rispunsevuli di sta situazioni è a di feci pagà. 

Mentri a so zitiddina hà subitu fattu veda qualchì affascinamentu rispettu à a viulenza. Forsa parchì staghjia addivatu cun quiddu solu puntu di riferimentu, pà contu meiu pensu ch’iddu t’hà sempri avutu quissa in sè stessu. 

I so ghjochi erani sempri in ghjiru à a viulenza, pruvaia di chjappà tutti l’insetti ch’iddu pudia truvà. Si chjappaia griddi è li facia subiscia i peghju strazii. Li taddaia i zampi è i lacaia fassi manghjà vivi dà i furmiculi. Pudia stà ori à fighjulà l’agunia d’una di i so picculi vittimi. Avia sviluppatu un sensu senza pari pà chjappà l’animali, i topa ùn ni lacaia guasgi più à i ghjatti. Quand’iddu ci n’era unu in a tupaghjola u si piddaia, u lardaia è u lampaia à mezu à i ghjaddini. U povaru animalu ùn staghjia tantu à fà si macinà. È a stodia ricuminciaia sempri quand’iddu ùn era qualchì cateddu à essa sacrificatu. È mi daghjia pinseri parchì in u me essaru sintiu ch’ùn era solu un svagamentu da ziteddu, vidiu quiddu piaceri chì li prucuraia. 

Ùn andaghjia mai à ghjucà cù l’altri, iddu staghjia sempri solu cù i so ghjochi di morti. 

Un ghjornu, avarà avutu ott’anni aghju vulsutu parlà cun iddu, aghju pruvatu à spiigà li ch’iddu ùn pudia cuntinivà cusì ch’iddu ùn pudaria viva in a suciità cun quidd’attitudina. Allora alzeti u capu è mi fighjuleti cù i so uchjetti neri com’è a morti. 

È chì ti pò fà à tè ? Quandu saraghju un omu tù sarè dighjà merza da un beddu pezzu. 

Quidda risposta mi ghjacceti u sangu. Chì era sta criatura à a quali t’aviu datu a vita ? Parchì chì mi capitaia à mè ? 

Ogni ghjornu aghju prigatu u nosciu Signori parch’iddu l’aiutessi à ritruvà a so via. 

Ma in a noscia disgrazia, ùn facia mali à nimu, nisunu in paesu s’era avvistu di u so viziu, Dumenicu era un ziteddu un pocu stranu ma nudda di più. 

È po’ ghjunsi quiddu ghjornu, Dumenicu t’avia tredici anni. Era una Dumenica di a fini di u mesi di luddu, a nutizia curria ind’u paesu, a fiddola di u meri era sparita. À u principiu tutti cridiani ch’idd’era una tuntia di ziteddu ma l’ori passendu c’hè vulsutu à fà fronti à a verità. Ani urganizatu battuti pà ritruvà la mentri ghjorni è notti sani. È po’ una matina a nutizia ch’ungnunu timia hè ghjunta, l’aviani ritruvata starcaghjata in un pozzu. Ghjeu ùn l’aghju micca vista ma si dicia ch’idd’era l’opara di u Diavuli stessu. Quant’avarà suffertu sta zitedda prima di mora ? 

È tandu l’aghju vistu in i so ochji, stu piaceri, sta suddisfazioni di veda chì a so opara era stata scuparta. Ùn aghju mai dittu nudda ma sapiamu tutt’è dui ciò chì s’era passatu. 

L’intarramentu fù tuttu ciò chì pò essa l’intarramentu d’una chjuca d’undici anni. Ziteddi chì piinghjiani, comu pudiani capiscia ciò chì l’omi i più duri stessi ùn pudiani capiscia ? Sta cascetta bianca cù stu curteu vistutu di neru suttu à un soli pisanti, ùn c’era mancu un fiatu di ventu, i vechji sudaiani, certi ùn riiscistini mancu à cuddà da a casa à u cimiteriu. È avali c’era sta sfidatezza, si sapia ch’idd’era un paisanu ch’avia purtatu sta disgrazia. 

È Dumenicu fighjulaia sta scena com’è u so capilavoru, nisunu ùn a pudia induvinà quissa. Eru sola di fronti à stu fattu è ùn lu pudiu dinuncià chì firmaia u me fiddolu. 

È a vita cuntiniveti, Dumenicu criscia, t’avia avali sedici anni è duvintaia un omu. Era bellu, era forti. Staghjia sempri in marghjina rispettu à l’altri, raporti suciali ùn n’avia, mancu cun mecu, isistia. Ma paria in paci, facia i so travaddi. Ùn c’era chè u so babbu à essa sempri dispittosu cun iddu. T’avia sempri qualcosa à dì li. È un ghjornu tuccheti à iddu à ritruvà si in un pozzu, smizatu. 

Com’è pà a zitedda trè anni prima sapiu qual’era u rispunsevuli. Ma quissa l’avia maturata da anni. Avia aspittatu d’essa abbastanza forti pà fà a so vindetta. Una volta di più, ùn aghju dittu nudda, eru impaurita ma Dumenicu era u me fiddolu. 

Una disgrazia chì feci cascà di novu u paesu ind’è st’ambienti pisanti di u suspettu. Ma l’affari ùn dureti, d’austu cuminceti sta guerra maladetta chì hà purtatu tanti guai. 

À u principiu era troppu ghjovanu pà essa mubilizatu è po’ postu ch’idd’era solu cun mecu avali, si dicia ch’iddu ùn saria micca chjamatu. 

I primi tempi pocu l’imprimia sta guerra, monda ghjovani erani stati attizzati da sta nutizia è erani partiti cuntenti. 

È quandu ghjunsini i primi tistimunianzi di suldati annantu à ciò ch’idd’era l’infernu di sta guerra, quandu fubbini annunciati i primi morti a so upinioni cambieti. 

Ùn mi dicia nudda, ùn parlaiamu micca fora di u minimu chì si poni dì dui parsoni campendu in a stessa casa ma a sintiu, a sapiu ch’iddu ni vulia essa di stu maceddu. È comu pudaria essa stata diffarenti ? 

Compii dicesett’anni s’ingaghjeti. Ùn sapiu chì pinsà, di sicuru u tiniu caru com’è una mamma ma sta situazioni ùn la pudiu più viva, eru prighjunera da u me fiddolu in a me casa. Sapiu chì saria vinutu u tempu dundi t’avaria tombu dinò. Forsa chì parta à a guerra è fassi tumbà culà in eroiu, era ciò chì pudia accada di meddu pà tutti, manch’iddu staghjia bè in stu mondu. 

È cusì partisti. I nutizii di u fronti ghjunghjiani, ma iddu ùn mi mandeti mai una lettara. Eiu li scriviu, li diciu tuttu ciò ch’ùn l’aviu mai dittu, chì a lega trà una mamma è un fiddolu ci sarà sempri qualissi sighini i provi travirsati. Ùn mi risposi mai. Fin chì dureti sta guerra ùn vulteti mancu. Emu avutu nutizii da un altru ghjovanu paisanu chì ci avia dittu chì Dumenicu era bravu à u fronti, suldatu com’iddu ci n’era pocu. Stu mondu di spiantu è di morti era u soiu. 

È po’ un ghjornu ancu sta guerra chì paria senza fini cumpiisti. Sò passati i mesi ma u me Dumenicu ùn hè vultatu. I paisani erani tutti d’accunsentu ch’idd’era statu un eroiu. 

U nosciu sigretu u tinaraghju fin’à a cascia o fiddò, a noscia mimoria ùn sarà imbruttita. 

Oghji semu u 18 d’aprili 1919, vennari Santu. Hè vultatu Dumenicu sta matina. Quandu hè ghjuntu in casa cù u so abitu militari è tutti i so dicurazioni, mi socu intesa mali, innò ùn eru micca filici di veda lu. Hà postu i pochi affari ch’iddu t’avia cun iddu è hè isciutu fora. Senza una parolla. 

Avali u sentu vultà in i scali, entri in casa. 

O mà t’arricordi chì ziteddu t’aviu dittu chì tù saristi morta quandu sariu un omu ?


Illustrazioni : Vincent Van Gogh, Capu d'un ghjovanu campagnolu cù a baretta, 1885

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire